Samobójstwa stanowią jedno z najpoważniejszych globalnych wyzwań zdrowia publicznego, odpowiadając obecnie za około 1,4% wszystkich zgonów na świecie. Pomimo postępów w leczeniu zaburzeń psychicznych i zwiększonej dostępności opieki zdrowotnej, ten problem wciąż pozostaje aktualny. Populacja światowa rośnie, co prowadzi do coraz większej liczby samobójstw.

Szczególnie niepokojące są statystyki dotyczące Polski. Każdego roku ponad 5 000 osób podejmuje decyzję o odebraniu sobie życia, co stanowi liczbę dwukrotnie większą niż ofiary wypadków samochodowych. W tym kontekście, bardzo alarmujące są również statystyki dotyczące dzieci i młodzieży.

W praktyce klinicznej istotnym problemem jest precyzyjne określenie ryzyka samobójstwa, które w dużej mierze opiera się na subiektywnych ocenach specjalistów. Skuteczność działań interwencyjnych zależy od wielu czynników, w tym od kontekstu społecznego, kulturowego i ekonomicznego danego kraju. Ważne jest dostosowanie strategii interwencyjnych do lokalnych warunków i ciągłe monitorowanie ich skuteczności.

Jednym z podejść do zrozumienia mechanizmów leżących u podstaw samobójstw jest Model Stresu-Diatezy. Sugeruje on, że predyspozycje do zachowań samobójczych wynikają z kombinacji pierwotnej podatności, takich jak genetyczne predyspozycje czy traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa, oraz aktualnych stresorów, jak dramatyczne wydarzenia życiowe. W kontekście tego modelu kluczowe znaczenie mają takie czynniki jak impulsywność, agresja czy uczucie beznadziejności. Model ten podkreśla także ewolucyjny charakter podatności ryzyka samobójstwa. Dlatego tak ważne jest zrozumienie rzeczywistych przyczyn zachowań samobójczych, co pozwoli na wprowadzenie celowanych metod interwencyjnych.

W odpowiedzi na wyzwania związane z problemem samobójstw, w ramach zadania 9 prowadzone są badania oparte na nowoczesnych technologiach bioanalitycznych i bioinformatycznych, mające na celu opracowanie wskaźnika umożliwiającego identyfikację osób narażonych na podwyższone ryzyko popełnienia samobójstwa. To unikalne przedsięwzięcie na gruncie polskim łączy analizę czynników klinicznych, psychospołecznych oraz biologicznych u pacjentów hospitalizowanych z powodu zaburzeń psychicznych, dążąc do efektywnego wsparcia specjalistów w praktyce klinicznej. Projekt opiera się na zaawansowanych technologiach, które mają na celu stworzenie wskaźnika uwzględniającego zarówno ryzyko, jak i czynniki ochronne, opierając się na badaniach psychometrycznych i biologicznych, a rezultaty tych badań będą podlegać ekstrapolacji na populację ogólną.